Đây là một ví dụ cho vấn đề mà Rocketman, phim tiểu sử về huyền thoại âm nhạc Anh Eton John. Trường đoạn ông lập gia đình với với một phụ nữ gặp trong phòng thu. Họ vừa mới làm đám cưới và ngay cảnh kế tiếp, họ ăn sáng và chia tay. Chúng diễn ra chưa đầy 1 phút. Chúng ta không biết gì về cuộc sống của họ. John đối xử với vợ mình thế nào để khiến cô ấy đau khổ như thế? Hay, một người đồng tính đối xử với vợ ra sao, để dẫn đến câu thoại “Hôn nhân có hạnh phúc không ư? I’m gay”.
Rocketman đầy rẫy những trường đoạn như thế. Kịch bản đưa ra một tình huống, khá tốt, nhưng không giải quyết tận cùng. Không dám đến cùng. Như mối quan hệ bất trắc giữa Elton và tay quản lí điển trai Reid (Richard Madden, gợi đến Brat Pitt ngày trẻ). Cảnh quan hệ giữa họ chỉ là một cái đóng cửa… và cắt. Suốt phim không có một cảnh sex nào trên màn ảnh. Trong khi đó tình dục là yếu tố rất quan trọng trong cuộc sống và âm nhạc của Elton John. “Tôi nghiện tình dục,” ông nói trong buổi điều trị.
Khi thưởng thức, tôi có cảm giác như bộ phim này vừa làm vừa bị kiểm duyệt. Có vô vàn thứ có thể khai thác về Elton John, biểu tượng âm nhạc và biểu tượng của người đồng tính từ thập kỉ 80. Không có nhiều nghệ sĩ dám công khai giới tính thời điểm ấy, nhất là ở một xã hội quí tộc khắc nghiệt như Anh Quốc. Rocketman giống như một ca khúc lúc nào cũng gần chạm đến cao trào, nhưng không thể nào chạm được. Sau khi tìm hiểu, tôi đã biết lí do: Phim do Elton John và chồng là David Furnish sản xuất.
Rocketman là các kí ức được kể lại trong các buổi cai nghiện của Elton John. Cảnh mở đầu là khi ông diện trên mình bộ đồ ác quỉ lấp lánh, đi ra từ một buổi diễn. Sau đó, từng chút một theo dòng kí ức, John lột bỏ từng phần của bộ cánh ấy, như vỏ bọc ông đã khoác lên mình từ ngày bước lên sân khấu, để tìm lại và chữa lành cái tôi thật sự: Một đứa trẻ thiếu vắng tình yêu thương. Phim khai thác bi kịch của John theo khía cạnh gia đình, hơn là giới tính. Một người bố vô tình và lạnh lùng, một người mẹ vô trách nhiệm, một gia đình tan vỡ trở thành vết thương và bóng ma ám ảnh ông suốt đời.
Như các phim về huyền thoại âm nhạc gần đây, Bohemian Rhapsody chẳng hạn, nhịp phim bị đẩy quá nhanh. Giống như một quyển sách tóm tắt chi tiết, thay vì câu chuyện hoàn chỉnh. Chúng ta được cung cấp vài thông tin cơ bản và sau đó nhảy cóc qua ngay một quãng mới trong đời Elton John. Dĩ nhiên, thời lượng hạn chế là một khó khăn, nhưng sẽ được giải quyết bằng các chi tiết thuyết phục. Tiếc rằng, các chi tiết trong phim đơn giản, công thức và mờ nhạt. Như để miêu tả John thiếu vắng tình cảm của bố, phim chỉ đưa ra một cái ôm không bao giờ đến, một đĩa nhạc không được chạm vào, một lời nhắc về quyển sách cho con gái. Chúng ta cần các điều gì đó sắc bén hơn, cho một cuộc đời và sự nghiệp độc đáo như của Elton.
Đạo diễn Dexter Fletcher, người đã “chữa cháy” cho Bohemian Rhapsody khi Bryan Singer bỏ trốn, thật ra làm rất tốt công tác dẫn dắt Rocketman. Bất chấp phần cốt truyện thiếu hụt, ông kết nối các trường đoạn mượt mà, sáng tạo. Các ca khúc và vũ đạo được thể hiện đẹp mắt, giàu năng lượng. Hay nhất là ở cảnh lần đầu Elton biểu diễn ở club Troubadour, Hollywood, khi ông như bay trên không trung với bản Crocodile Rock. Một bước chuyển từ chàng trai bẽn lẽn và sợ hãi sang nghệ sĩ thực thụ, từ người trai đồng tính luôn phải gồng mình bỗng được giải phóng bản thân. Trên sân khấu, người nghệ sĩ vừa diễn vừa không diễn là vậy. Fletcher cũng đưa chất siêu thực vào hồi thứ 2 và cảnh kết, khi Elton John chìm đắm và rượu và ma túy. Đó chính xác là thế giới những người nghiện cảm thấy: Không phân biệt được không gian và thời gian.
Ngôi sao lớn nhất của bộ phim dĩ nhiên là Taron Egerton, chàng điệp viên Kingsman ngày càng chứng tỏ tài năng và sự trưởng thành. Anh mang đến một Elton John thuyết phục từ vẻ ngoài cho đến tính cách. Hãy chú ý đến các biểu cảm nhỏ trên gương mặt, ánh mắt đưa tình, các cử chỉ như thể vô tình bộc lộ giới tính… để thấy Egerton đã đầu tư đến thế nào. Tôi đánh giá rất cao cách Egerton biến chuyển nhân vật theo thời gian với những khoảnh khắc thay đổi rất ngọt, như ở Troubadour. Anh cũng tự mình hát các ca khúc trong phim, dù không hẳn giống John, nhưng không hề thua kém bất kì ca sĩ nào. Những ca khúc như Your Song, Rocketman, Sorry Seems to be the Hardest Word… chắc chắn sẽ được nghe lại rất nhiều những ngày này.
Tiếc rằng, Rocketman chưa phải là phim tiểu sử thật sự, nghĩa là khai thác sâu sắc về một con người. Đây chỉ là một cách mà Elton John đánh bóng bản thân, thay vì viết hồi kí, với một đoạn kết cùng bản I’m Still Standing như trong sách súp gà. Miêu tả một nghệ sĩ qua bi kịch gia đình thì quá sức bình thường. Chúng ta không biết gì nhiều hơn, khác lạ hơn hoặc sâu sắc hơn về ông. Điều gì làm nên sự khác biệt của ông trên sâu khấu? Nguồn gốc hay hoàn cảnh của các ca khúc nổi tiếng? Hay, đáng trông chờ hơn, mối liên hệ của ông với những người khác?
Giống như cô dâu nọ, các nhân vật phụ đều mờ nhạt và rất khác những gì ta biết. Họ giống như những cái bóng làm nền cho John. Đặc biệt là Bernie Taupin lừng danh, “Bethoveen của làng nhạc nhẹ”, người đã viết lời cho John và nhiều nghệ sĩ khác thời kì ấy. Trong phim, ông hiện lên như một kẻ ăn bám trác táng, không đóng góp gì nhiều cho thành công của John. Mối quan hệ của họ cũng chỉ ở lưng chừng, với một nụ hôn không thành và vô số những khoảng đen. Như khi họ “phải sống chung một nhà” giống John Lennon và Paul McCartney chẳng hạn. Chúng ta chưa kịp biết gì về thời gian đó thì họ đã bị… đuổi khỏi nhà.
Xem Rocketman, tôi có cảm giác như một Elton John ngoài đời thật luôn lẩn khuất ở đâu đó, và hô “cắt” ở những đoạn không an toàn. Một John ngượng ngùng và không dám cho thấy nhiều điều về bản thân. Một John có phần tính toán muốn tôn vinh mình, hơn là phô bày, bằng một bi kịch đậm màu sân khấu. Một John hấp dẫn hơn với đủ màu sáng tối, nhưng không xuất hiện trên phim. Một cách lạ đời, tôi cảm thấy mình hiểu về Elton John bằng những gì không có trong Rocketman, chứ không phải những gì hiện diện.
Rocketman là một phim âm nhạc thành công và một phim tiểu sử thất bại. Nó có mọi thứ cần thiết để thành phim xuất sắc, thủ pháp của đạo diễn, diễn xuất của nam chính, các ca khúc kinh điển… Tiếc rằng, điều duy nhất thiếu lại là điều quan trọng nhất: Sự tự do. Phim tiểu sử là thể loại rất cần tính độc lập, để đi đến tận cùng của con người. Elton John trong bộ phim này, dù đã trút bỏ bộ cánh sặc sỡ kia, vẫn chưa thể trút được lớp vỏ bọc thật sự. Bởi vì những nghệ sĩ chỉ sống thật trên sân khấu. Còn trong điện ảnh, luôn cần đến một bàn tay khác.