Có rất nhiều bộ phim hay về sự trưởng thành. Đa phần nói rằng đó là một quá trình đáng nhớ và khó khăn. Một số rất ít xuất sắc miêu tả nó là sự đau đớn. Đó là hành trình trưởng thành mà hai thiếu niên Mexico trải qua trong And Your Mother Too (Và mẹ mày cũng thế, 2001).
Sẽ có nhiều thắc mắc về tựa phim, được đặt bởi đạo diễn và nhà biên kịch Alfonso Cuaron. “Và mẹ mày cũng thế” là lời thoại tiết lộ một bí mật khá sốc giữa hai nhân vật chính, mà bạn sẽ muốn tự mình khám phá ở những cảnh cuối. Đó là khi đôi bạn Tenoch (Diego Luna) và Julio (Gael Garcia Bernal) tiệc tùng say xỉn ở bãi biển đêm, và phun ra tất cả những gì chúng từng giấu kín. Một buổi tối sẽ in hằn trong kí ức cả hai suốt đời, khi không còn bất kì khoảng cách hay nỗi lo lắng nào, không có giới hạn cho tuổi trẻ, thậm chí không còn điều gì là quan trọng. Nhưng đó cũng là đêm kết thúc tất cả.
And Your Mother Too có nội dung của một phim hành trình điển hình, lấy cảm hứng từ khao khát gần như có sẵn ở mọi người trẻ: Một chuyến đi về phía biển. Nhưng chuyến đi này hoàn toàn nằm ngoài dự định của Tenoch và Julio, hai người bạn thân ở hai tầng lớp khác nhau. Tenoch là con của một chính trị gia thượng lưu, còn Julio thuộc gia đình lao động bình dân. Chúng đang buồn chán và tự do, vì cặp bạn gái đã rủ nhau đến Ý nghỉ hè. Trong một lễ cưới, cả hai làm quen với cô gái xinh đẹp Luisa (Maribel Verdú), hơn chúng 10 tuổi, vợ người anh họ của Tenoch. Để gạ gẫm cô gái, chúng hứa hẹn đưa cô du lịch đến Mũi Thánh, một bãi biển xinh đẹp truyền thuyết tưởng tượng.
Ban đầu, Luisa từ chối. Nhưng sau khi biết được chồng mình ngoại tình, cô thay đổi ý định. Tenoch và Julio, với ý định duy nhất trong đầu là tìm cách ngủ với Luisa, vội vàng sắp xếp chuyến đi. Hai đứa trẻ mới lớn ngây ngô, hừng hực dục tình, và một cô gái từng trải nhưng chất đầy đau khổ, có thể dạy cho nhau những gì?
And Your Mother Too có thể xem là lí do khiến Alfonso Cuarón đi học trường điện ảnh. Là giấc mơ giúp thế giới có thêm một đạo diễn xuất chúng sau này với Gravity (2013). “Trong tưởng tượng của tôi, đó luôn là phim tiếng Tây Ban Nha.” Phải mất đến 15 năm, và sau vài phim Hollywood thành công như A Little Princess (1995), Great Expectations (1998), Cuarón mới đủ sức biến tưởng tượng thành hiện thực. Đồng hành với ông là nhà quay phim trẻ tuổi Emmanuel Lubezki, người sau này trở thành huyền thoại với 3 giải Oscar quay phim liên tiếp (từ năm 2014 đến 2016).
Mục tiêu của Cuarón, ngoài việc khắc họa quá trình trưởng thành một cách chân thực nhất, còn là lấy lại thế cân bằng trong thể loại phim hành trình Nam Mỹ. Thời điểm đầu năm 2000, thể loại này đang bị Hollywood thống trị với chất hài hước dễ dãi. And Your Mother Too là một trong những phim đầu tiên đưa vào chất chính trị để tạo ra bầu không khí khác biệt. Bối cảnh là năm 1999, thời điểm Mexico xảy ra sự kiện chấn động khi Đảng cầm quyền mất ghế tổng thống sau 71 năm. Chúng ta thấy sự xuất hiện của tổng thống Mexico, những cuộc biểu tình trên phố, quân đội đi lại trên đường và khám xét mọi người. Ngoài ra, Cuarón còn khéo léo lồng ghép các phong tục tập quán, văn hóa địa phương ở mỗi địa điểm bộ ba đi qua – dành cho khán giả thích khám phá.
Nhưng sự tinh tế của Cuarón ở chỗ: Ông không để bất kì sự kiện chính trị nào tác động vào thế giới của Tenoch, Julio và Luisa. Tất cả đều lướt qua ngoài tấm kính xe hơi và cả sự quan tâm của chúng. Chuyến đi trưởng thành là một không gian riêng, bất khả xâm phạm, nơi các nỗi lo xã hội chưa hề tồn tại. Thứ duy nhất phản chiếu là nhân cách chưa thành hình của những đứa trẻ, và sự bối rối của chúng trước cảm xúc của chính mình.
Những bối rối đó bao gồm tình dục và tình yêu, vấn đề rất cơ bản của tuổi thiếu niên. Để nói về cách mà tình dục được thể hiện trong And Your Mother Too, có lẽ cần nhiều hơn một bài viết. Nó chân thực, cuồng nhiệt, gai góc, và choáng váng ở một đẳng cấp riêng. Cảnh đầu tiên là tình dục, miêu tả Tenoch và Julio lần lượt quan hệ lần cuối cùng với bạn gái. Cảnh cao trào là tình dục, khi cả hai có một màn “tay ba” với Luisa. Hình ảnh ba người khá giống với poster phim Love (2015) của Gaspa Noé, người đang dẫn đầu trào lưu thời thượng “tình dục thật” trên phim ở hiện tại. Nhưng so sánh với tác phẩm của Cuarón, 15 năm cũ hơn, mọi thứ Noé làm chỉ dừng ở mức khiêu dâm rẻ tiền. Không tô vẽ, không làm quá, Cuarón miêu tả tình dục ở cả mặt thô tục và đẹp đẽ, đúng như cách những người trẻ tuổi cảm thấy và bị ám ảnh bởi nó. Cả cách họ thực hiện nó.
Tình dục có thể xem là chủ đề lớn nhất và phần xác thịt của And Your Mother Too. Còn linh hồn của phim? Sự trưởng thành, dưới góc nhìn của Cuarón và em trai Carlos (đồng biên kịch), phức tạp và vô định, đến mức khó có thể định hình rõ ràng. Đó không phải là một quá trình “lớn lên, thay đổi và tốt hơn”. Đó là một quá trình thay đổi về nhận thức, Tenoch và Julio lần đầu tiên biết nhìn cuộc sống ở sự mong manh và khổ đau của nó. Chúng bị tổn thương. Rồi chúng học cách thành thật với bản thân. Cái giá phải trả là tình bạn của cả hai, và không còn gì như cũ nữa.
Nhân vật đóng vai trò trung tâm trong sự thay đổi ấy là Luisa. Có một cú twist nhỏ ở cuối phim về cô, khiến chúng ta sẽ muốn xem lại phim từ đầu. Luisa là khao khát tuổi mới lớn của hai đứa trẻ, cuối cùng lại dạy cho chúng biết sự khác biệt giữa tình dục và tình yêu, cũng như nỗi đau của sự phản bội. Ngược với Tenoch và Julio, hành trình của cô không phải để bắt đầu, mà để kết thúc. Kết thúc mối quan hệ với người chồng, và kết thúc những nỗi sợ hãi. Luisa là câu hỏi mà chúng ta thường đặt ra với bản thân mỗi ngày: Ý nghĩa của tất cả mọi thứ là gì? Chúng ta sinh ra với một cơ thể, với rất nhiều xúc cảm cần bày tỏ, rất nhiều tình yêu muốn trao đi và cần đáp lại, nhưng luôn bị những sợi dây vô hình trói buộc. Câu trả lời duy nhất là sự tự do. Nhưng cũng như trưởng thành, đó là thứ phải đánh đổi để có được, và thường là với cái giá đắt hơn rất nhiều.
Mỗi đạo diễn kì tài thường có một bộ phim thuộc vào hàng thành tựu đặc biệt, xuất sắc và đứng riêng biệt với phần còn lại sự nghiệp. Với Alfonso Cuarón, đó là And Your Mother Too. Những tác phẩm chỉ có được bằng chính trải nghiệm, cảm xúc, và là tuyên ngôn sống của người thực hiện. Cuarón thậm chí còn tận tâm miêu tả tuyên ngôn ấy ở tagline giới thiệu phim, khá dài, nhưng xúc động: “Đời luôn có cách riêng để dạy ta. Đời luôn có cách riêng khiến ta bối rối. Đời luôn có cách riêng để thay đổi ta. Đời luôn có cách riêng làm ta ngạc nhiên. Đời luôn có cách riêng để tổn thương ta. Đời luôn có cách riêng để chữa lành ta. Đời luôn có cách riêng khiến ta muốn sống.”