Fantastic Beasts and Where to Find Them (Tựa Việt: Sinh vật kì bí và nơi tìm ra chúng) là một tựa đề gây hiểu nhầm. Nó lấy nguyên từ tựa quyển sách giáo khoa của trường Hogwats, xuất hiện trong phần đầu tiên The Philosopher’s Stone (Viên đá phù thủy, 2001) của loạt truyện Harry Potter. Và có lẽ, bộ phim sẽ thú vị hơn nếu theo đúng tinh thần của quyển sách: Kể về những con thú kì lạ và cách để tìm (hoặc bắt) chúng.
Nhưng bộ phim mới nhất trong vũ trụ Harry Potter, phần ngoại truyện lấy thời điểm 70 năm trước các sự kiện chính, không đi theo hướng ấy. Màn ra mắt trong vai trò biên kịch của tác giả J. K. Rowling chỉ đi theo những công thức cũ. Các sinh vật kì bí là phụ, trong một cốt truyện có phần nghiêng về chính trị dù chưa thật sự ấn tượng. Fantastic Beasts mang đến đúng không khí của một phần phụ thêm, nghĩa là có gợi đến những gì chúng ta yêu mến ở bản chính, nhưng chưa đủ để thỏa mãn.
Phim theo chân Newt Scamander (Eddie Redmayne) cùng chiếc vali ma thuật của anh ta đến thành phố New York của năm 1926. Scamander, dĩ nhiên, là tác giả của quyển sách sẽ được đưa vào giáo trình Hogwarts. Một thông tin thêm, cháu trai của Scamander chính là người sau này sẽ cưới Luna LoveGood, một nhân vật nữ được yêu mến trong vũ trụ Harry Potter. Scamander say mê các con vật kì bí, theo hướng bảo vệ chúng. Anh đang trên đường đưa một con vật đang bị tuyệt chủng đến nơi ở mới ở Arizona. Tuy nhiên, tình hình ở New York không thuận lợi lắm cho chàng trai trẻ. Đang có một phong trào chống phù thủy của những “người thường” (No-Maj, bản phụ đề ở rạp dịch không ổn lắm là “phi phép”, thường được hiểu là “trái phép”), và ngoài ra, hội đồng phù thủy nơi đây cũng đang phải tối mặt đối phó với một mối nguy bí ẩn khác.
Fantastic Beasts trước hết có được một dàn diễn viên khá “fantastic”. Vai Scamander có thể xem là sự đền bù cho Redmayne, người từng đi thử vai Tom Riddle trong tập The Secret Chamber (Căn phòng bí mật, 2002), nhưng bị loại ngay khi vừa đọc được một câu thoại. Anh là một diễn viên giỏi, điều không cần bàn cãi, dù có hay không có tượng vàng Oscar với The Theory of Everything (Thuyết vạn vật, 2014). Và điều làm nên một diễn viên giỏi là khả năng nhập vai. Chỉ bằng diễn xuất ánh mắt, Redmayne đã thuyết phục được chúng ta anh là Scamander – một kẻ lập dị với niềm mê đắm các sinh vật kì bí. Bất kì lúc nào anh nhìn vào các con thú, người xem có thể cảm nhận được niềm mê đắm ấy. Katherine Waterson trong vai nữ chính Tina, có được chất Anh đặc sệt cần thiết và nhập vai tự nhiên. Colin Farrell là một lựa chọn ổn cho vai phản diện Graves. Tất nhiên, bổ sung đáng kể thực lực là nam diễn viên trẻ Erza Miller, người có màn trình diễn nội tâm gợi nhớ đến vai diễn của anh trong bộ phim trưởng thành The Perk of Being a Wallflower (2014).
Có điều, nếu nhìn vào dàn diễn viên, tôi ước gì câu chuyện trong Fantastic Beasts diễn ra ở Anh, hay ít nhất, một vùng đất châu Âu nào đó. Chứng kiến một nhóm toàn diễn viên Anh ở bối cảnh Mỹ là một việc khá phá không khí. Lí do duy nhất để New York được chọn, chỉ nằm ở hãng phát hành là Warner Bros.. Những người Mỹ đã đề nghị Rowling viết kịch bản Fantastic Beasts, ngay sau khi nó được phát hành năm 2001. Và họ không giấu giếm ý định tạo ra một vũ trụ phù thủy Mỹ , bằng các chi tiết gợi mở về “trường phù thủy số một thế giới” ở đất nước chú Sam (tôi không nhớ được tên trường, nhưng nghe tầm thường hơn “Hogwarts” rất nhiều), và vài chi tiết làm nền phần kế khác. Nhưng đó là chuyện ở tương lai.
Còn ở hiện tại, Fantastic Beasts mang trong mình tham vọng mở rộng vũ trụ Harry Potter vốn có. Điều gì khiến hàng triệu người khắp thế giới say mê thế giới phù thủy? Đó là sự chi tiết đến thán phục của thế giới ấy, khiến chúng ta tin rằng nó có thật. Những con thú kì lạ từng xuất hiện trong câu chuyện chính, là một phần của sự chi tiết này. Quyển sách Fantastic Beasts từng rất thành công khi ra mắt, bởi đóng góp đáng kể cho độ sâu của thế giới phù thủy. Óc tưởng tượng đáng kinh ngạc của Rowling được dịp phát huy. Dưới danh nghĩa Scamander, bà đã tạo nên một khối lượng thông tin đồ sộ về các con thú, đặc điểm nhận diện, nơi sinh sống, tập quán sinh hoạt… Đó là quyển sách giáo khoa mà ai cũng muốn đọc.
Sức hấp dẫn của bản phim này, cũng chỉ đến từ các con vật ấy, được hiện thực hóa bằng kĩ xảo máy tính. Có một trường đoạn trong chiếc vali, mang đến cảm giác mà tất cả chúng ta từng cảm thấy khi lần đầu đọc Harry Potter: Ước gì mình được ở đó! Có sự phong phú và thú vị nhất định về các sinh vật kì bí trong Fantastic Beasts, đủ sức để hút sự chú ý người xem. Tuy nhiên, khó có thể nói rằng phần CGI làm thật sự tốt, ít nhất nếu so với Jungle Book (Cậu bé rừng xanh) hồi đầu năm. Các con thú cũng bị tách khá xa khỏi cốt truyện chính, không có tương tác hay tính cách rõ rệt để chúng ta quan tâm đến (trừ con thú mỏ vịt với túi thần của Doraemon). Chúng là món phụ trong khi đáng lẽ phải là món chính.
Phần còn lại của phim chính xác là được viết bởi một biên kịch trung bình khá. Rowling là một nhà văn giỏi, nhưng chưa phải là biên kịch giỏi. Các tuyến truyện trong phim rời rạc, thiếu kết nối, và không mang đến hiệu quả của một tổng thể. Gần như không có sự liên quan gì giữa Scamander và phần còn lại, với cậu bé Credence do Miller thủ vai chẳng hạn. Có khá nhiều thứ thừa thãi, như tuyến chuyện phụ về gia đình tỉ phú muốn tranh cử tổng thống, hoàn toàn bị bỏ quên ở cuối phim. Rowling còn mắc lỗi về việc lựa chọn góc nhìn chính của câu chuyện. Ai là nhân vật chính: Scamander hay chàng béo Jacob Kowalski (Dan Fogler)? Mối quan hệ của cả hai cũng vô cùng mờ nhạt, dẫn đến một kết thúc không nhiều cảm xúc như mong muốn.
Fantastic Beasts, tất nhiên, không quên chiều chuộng người xem bằng các chi tiết liên quan đến Harry Potter, trong đó có hiệu trưởng Albert Dumbledore. Các màn đấu đũa thần hơi thiếu kịch tính – chúng giống những khẩu súng phóng điện nhiều hơn, và có khá ít các câu thần chú. Bài học lớn nhất về bảo vệ các loài thú bên bờ tuyệt chủng có thể khá giá trị, nếu được truyền tải ấn tượng hơn. Nhìn chung, không có gì đặc biệt ở bộ phim này, vốn đi theo các công thức giải trí cũ kĩ. Ít nhất, đặc biệt như cách thế giới Harry Potter đã đến với chúng ta.