Có lẽ bất kì ai trong đời cũng từng một lần ao ước được trở về quá khứ. Bởi con người không hoàn hảo, và luôn phạm phải những sai lầm. Nhưng liệu được quay ngược thời gian và sửa chữa mọi thứ, chúng ta sẽ có tương lai tốt đẹp hơn? The Butterfly Effect (Hiệu ứng cánh bướm, 2004) sẽ mang đến câu trả lời.
Evan (Ashton Kutcher) là một cậu bé có tuổi thơ không êm đềm. Từ bé, cậu đã mắc chứng mất trí ngắn hạn. Có những khoảng thời gian Evan không thể nhớ mình đã làm gì. Cậu chơi thân với hai anh em nhà Miller, gồm cậu anh trai Tommy (William Lee Scott) và cô em Kayleigh (Amy Smart). Một lần, cha của Kayleigh đã rủ rê Tommy và cô bé tham gia đóng phim khiêu dâm trẻ em. Evan không có chút kí ức gì về chuyện ấy. Nhưng sự kiện này đã sinh ra lòng thù hận ở cậu anh Tommy.
Nhưng đó chưa phải điều tệ nhất. Trong một lần đến thăm người cha ruột ở bệnh viện, vốn mắc chứng bệnh tương tự, Evan bị ông ta bóp cổ suýt chết. Để bảo vệ mạng sống Evan, những người bảo vệ đã phải giết chết ông ta trước mặt cậu. Nỗi ám ảnh về cái chết càng chất chồng suốt thời niên thiếu: Con chó cưng của Evan bị Tommy đốt chết; và trong một lần nghịch dại, Evan cùng những đứa bạn đã vô tình sát hại một người mẹ và đứa con gái sơ sinh.
Mọi thứ tưởng chừng như đã ở lại phía sau khi Evan vào đại học, không còn liên hệ gì với anh em nhà Miller. Tình cờ, anh phát hiện ra một khả năng kì lạ của bản thân, có được từ căn bệnh. Đó là du hành về quá khứ. Bằng cách đọc lại những trang nhận kí cũ, Evan có thể trở về vào những khoảng thời gian mất trí nhớ ngày xưa. Và mỗi một thay đổi anh thực hiện, lại dẫn anh đến một hiện tại khác hẳn. Đó chính là ý nghĩa của tựa phim. “Hiệu ứng cánh bướm” là thuyết nhân quả trong khoa học, khi một thay đổi nhỏ như cú đập cánh bướm ở nơi này cũng có thể gây ra bão tố ở nơi khác. Và Evan nhìn thấy cơ hội để sửa chữa những sai lầm.
Butterfly Effect không phải là phim duy nhất lấy cảm hứng từ “Hiệu ứng cánh bướm”, nhưng là một trong những phim xuất sắc nhất. Lý do: Đây là tác phẩm có sự kết hợp hài hòa giữa chất viễn tưởng, hồi hộp và tình cảm lãng mạn. Bộ đôi đạo diễn Eric Bress và J. Mackye Gruber, vốn là những tay biên kịch kì cựu, dẫn truyện vô cùng chắc chắn. Lý thuyết cánh bướm thường rất khó xử lý bởi độ phức tạp về thời gian và các yếu tố kết nối quá khứ – tương lai, được cả hai giải quyết rất mượt mà.
Trong phim, Evan liên tục quay về thời thơ ấu và cứ mỗi thay đổi anh gây ra, lại dẫn anh đến một tương lai khác biệt. Mỗi tương lai đều hàm chứa cả điều tốt lẫn điều xấu, giống như định mệnh, luôn nằm ngoài sự sắp đặt và lựa chọn của con người. Có tương lai Evan và Kayleigh hạnh phúc ở trường đại học, nhưng một sự cố khiến anh giết chết Tommy. Có tương lai Kayleigh và Tommy đều ổn, thì Evan gặp bất hạnh. Khi Evan xoay sở để mọi người đều tốt đẹp, người mẹ yêu dấu của anh lại lâm nguy. Mỗi nỗ lực của anh để có được kết cuộc hoàn hảo đều thất bại.
Không chỉ diễn giải một lý thuyết khoa học, Butterfly Effect phản ánh lại điều mỗi chúng ta luôn mong muốn ở đời: Một cuộc sống toàn vẹn, không khổ đau và sai lầm. Nhưng đó chỉ là ảo tưởng. Thiếu đi các bất trắc, con người không thể trưởng thành và biết quí trọng những giá trị thực sự. Đó là tình cảm gia đình, tình bạn và tình yêu. Hành trình của Evan thực chất không phải là hành trình thay đổi thực tại, mà thay đổi về nhận thức. Đến cuối cùng, anh biết được điều gì quan trọng nhất và học được phẩm chất đẹp đẽ nhất của con người, chính là sự hi sinh.
Từ một kết cấu vô cùng phức tạp, bộ đôi Bress và Gruber lại mang đến một câu chuyện dễ hiểu, lôi cuốn và giàu cảm xúc. Chuyện tình yêu giữa Evan và Kayleigh đủ chiều sâu, đủ cảm động, nhờ màn phối hợp ăn ý của bộ đôi Ashton Kutcher và Amy Smart. Chúng ta thấy tim mình thắt lại mỗi khi Evan nói “Anh sẽ tìm em” và lại lạc mất cô. Butterfly Effect còn thú vị ở chỗ, đúng với tinh thần “cánh bướm”, các đạo diễn đã thực hiện đến 4 kết thúc, gắn ngẫu nhiên vào các bản phim. Có kết thúc hạnh phúc, có kết thúc đau khổ, có kết thúc nhẹ nhàng hoặc nặng nề. Cách thưởng thức bộ phim tốt nhất là không lựa chọn trước, mà để cho số phận dẫn dắt chúng ta, như điều mà chàng Evan đã trải qua trong suốt hành trình.